Pod koniec ubiegłego roku miała miejsce nowelizacja krajowej ustawy AML, czyli ustawy o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu. Głównym jej celem było dostosowanie polskich przepisów do wymagań tzw. unijnej V dyrektywy AML oraz IV dyrektywy AML. Jeden z punktów, jaki pojawił się w dokumencie, porusza także kwestie sygnalistów i whistleblowingu.
Znowelizowana wersja ustawy AML została uzupełniona o zapisy gwarantujące ochronę osób zgłaszających naruszenia przepisów z zakresu objętego ustawą, czyli przepisów o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy i finansowania terroryzmu. Zgodnie z art. 53 ust. 4 ustawy AML organizacje są zobowiązane do niepodejmowania żadnych działań o charakterze represyjnym lub odwetowym wobec pracowników lub innych osób wykonujących czynności na rzecz instytucji obowiązanej. Ustawa wskazuje tu m.in. czynności mogące wpłynąć na sytuację prawną albo faktyczną osób, albo polegające na kierowaniu wobec nich gróźb czy działań, które mogą wpłynąć negatywnie na ich warunki pracy czy zatrudnienia. Ponadto organizacje objęte ustawą AML są zobowiązane do wprowadzenia rozwiązań, które zminimalizują ryzyko negatywnych skutków zgłoszenia wobec pracowników lub innych osób pracujących na rzecz organizacji. Ustawa wskazuje wprowadzenie m.in. specjalnych procedur czy ochrony informacji w zakresie danych osobowych sygnalisty oraz osoby podejrzanej o naruszenie przepisów. Oczywiście przetwarzanie informacji w ramach procesu whistleblowingowego musi odbywać się w zgodzie z RODO. Sprowadza się to do wdrożenia procedur oraz specjalnego anonimowego kanału komunikacji dla osób zgłaszających nadużycia, podobnie jak w przypadku dyrektywy o ochronie sygnalistów.
Ciekawym punktem ustawy jest również możliwość zgłaszania naruszeń przez pracowników czy inne osoby działające na rzecz organizacji bezpośrednio do Generalnego Inspektora Informacji Finansowej. Przepis ten ma zastosowanie, jeśli zgłaszający mógłby być narażony na działania represyjne lub inne negatywne skutki swojego działania.
Podobnie jak w przypadku dyrektywy o ochronie sygnalistów, tak i tu rekomendujemy rzetelnie podejście do kwestii whistleblowingu i implementację procedur oraz kanałów komunikacji, które będą dawały realną ochronę osobie zgłaszającej. Taki system musi wzbudzać zaufanie wśród pracowników, bo tylko w ten sposób, w razie zaistnienia konieczności, wybiorą oni kanał wewnętrzny do raportowania sytuacji niezgodnych z ustawą AML, a nie zgłoszenie do wspomnianego Generalnego Inspektora Informacji Finansowej. W ten sposób firma sama może wyeliminować źródło problemu i zbudować zaufanie wśród swoich pracowników, bez narażania się na negatywne konsekwencje zewnętrzne, np. dotkliwe kary finansowe od regulatorów.
