Korupcja to zjawisko definiowane jako nadużycie władzy publicznej dla osiągnięcia prywatnych korzyści, które przejawia się w różnych formach, takich jak łapownictwo, nepotyzm czy płatna protekcja. W sensie prawnym, korupcja obejmuje zarówno przyjmowanie, jak i oferowanie nienależnych korzyści majątkowych lub osobistych.
Zgodnie z polskim Kodeksem Karnym (§ 228), korupcja to także obietnica udzielenia korzyści majątkowej w zamian za działanie lub zaniechanie działania wbrew przepisom prawa.
Korupcja podważa fundamenty praworządności, osłabia gospodarkę i szkodzi społeczeństwu. Dlatego trzeba z nią walczyć.
Korupcja bierna a czynna – różnice i podobieństwa
Korupcja bierna polega na przyjmowaniu w sposób bezpośredni lub pośredni korzyści majątkowej lub osobistej przez osobę pełniącą funkcję publiczną lub inną odpowiedzialną rolę, w zamian za określone działanie lub zaniechanie działania. Przykładem może być urzędnik przyjmujący łapówkę za przyspieszenie wydania decyzji administracyjnej.
Z kolei definicja korupcji czynnej dotyczy oferowania, wręczania lub obiecywania takich korzyści przez osobę, która pragnie osiągnąć korzyść, na przykład przedsiębiorca oferujący łapówkę, aby wygrać przetarg.
Obie formy korupcji są traktowane jako przestępstwo w świetle polskiego prawa karnego i zagrożone karą pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.
Łapówki – problem czy akceptowana norma?
Łapówki w PRL-u były na porządku dziennym. W tamtych czasach chronicznego niedoboru umiejętność „załatwiania” opierała się na wręczaniu łapówek. Mimo, że to historia, to wręczanie pieniędzy, kosztowności, czy innych korzyści majątkowych w zamian za przychylność lub załatwienie sprawy, ciągle bywa niestety traktowana jako norma.
Jednym z największych wyzwań w walce z korupcją jest zmiana społecznego postrzegania tego typu praktyk. Są one czasem usprawiedliwiane presją okoliczności lub brakiem wiary w skuteczność systemu. Dlatego ważna jest promocja transparentności w działaniach publicznych i firmach oraz stworzenie skutecznych narzędzi do zgłaszania takich nadużyć, takich jak systemy whistleblowingowe.
Czy firmowe prezenty mogą być odbierane jako korupcja?
Granica między akceptowalnym gestem biznesowym a nielegalnym działaniem zależy od kontekstu, wartości prezentu oraz intencji osoby wręczającej. Drobne upominki, takie jak gadżety reklamowe, mogą być akceptowalne w ramach norm społecznych i biznesowych. Jednak kosztowne prezenty, wyjazdy, czy inne formy korzyści budzą podejrzenia o próbę wywarcia wpływu lub uzyskania nieuczciwej przewagi.
Zgodnie z przepisami prawa antykorupcyjnego, przyjmowanie takich korzyści w zamian za działanie lub zaniechanie działania niezgodne z obowiązkami jest przestępstwem. Dla uniknięcia ryzyka korupcji firmy coraz częściej wprowadzają transparentne polityki regulujące zasady przyjmowania i wręczania prezentów, które określają, jakie formy upominków są dopuszczalne.
Jakie działania firma lub urząd powinny podjąć, by przeciwdziałać korupcji?
Aby przeciwdziałać korupcji, firma lub urząd powinny podjąć konkretne działania. Należy wprowadzić jasną politykę antykorupcyjną. Musi ona określać niedopuszczalne zachowania i kary za ich naruszenie. Ważne są regularne szkolenia dla pracowników i kadry.
Procesy, takie jak zamówienia publiczne czy rekrutacje, powinny być przejrzyste. Trzeba wdrożyć skuteczne procedury kontrolne i audyty. Promowanie etyki wzmacnia uczciwość w organizacji. Należy współpracować z organami ścigania i zgłaszać przypadki korupcji. Ważną rolę w przeciwdziałaniu korupcji jest zaufanie pracowników i innych interesariuszy do systemu ochrony sygnalistów w organizacji.
Dlaczego dobry system whisteblowingowy jest ważny w przeciwdziałaniu korupcji?
System obsługi zgłoszeń sygnalistów umożliwia anonimowe zgłaszanie nieprawidłowości. Pracownicy mogą informować o korupcji, nadużyciach czy łamaniu prawa bez obawy o konsekwencje. System chroni przed działaniami odwetowymi, takimi jak zwolnienia czy mobbing. Zgłoszenia trafiają bezpośrednio do wyznaczonych osób w organizacji. Ułatwia to szybkie podjęcie działań naprawczych. Aplikacje, jak whiblo, pomagają budować zaufanie wśród pracowników i klientów. Organizacja staje się bardziej transparentna i przez to bardziej odporna na korupcję.
