1.08 na stronie Rządowego Centrum Legislacji został opublikowany kolejny, 9 projekt ustawy o ochronie sygnalistów (datowany na 12 lipca).
Co nowego znalazło się w ustawie?
Nowy projekt ustawy przyniósł dwie dość istotne zmiany. Przede wszystkim ponownie ustawą zostali objęci żołnierze oraz funkcjonariusze takich służb jak Policja, Agencja Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencja Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Centralne Biuro Antykorupcyjne, Straż Graniczna, Straż Marszałkowska, Służby Ochrony Państwa, Państwowa Straż Pożarna, Służby Celno-Skarbowe, Służba Więzienna oraz ich rodziny. Oznacza to, że będą oni mogli również zostać sygnalistami i otrzymają ochronę prawną przed działaniami odwetowymi na takich samych zasadach jak inne grupy. Widać więc, że Stały Komitet Rady Ministrów rozpatrzył na korzyść Ministerstwa Rodziny i Polityki Społecznej, spór z Ministerstwem Spraw Wewnętrznych i Administracji, który wnioskował przeciw takiemu rozwiązaniu.
Druga, istotniejsza zmiana dotyczy okresu vacatio legis. Ustawa wejdzie w życie po upływie 2 miesięcy od dnia jej ogłoszenia, ale z wyjątkiem przepisu mówiącego o ustaleniu wewnętrznej procedury zgłoszeń naruszenia prawa i podejmowania działań następczych. W tym przypadku ustawa zacznie obowiązywać już po 14 dniach od dnia ogłoszenia. Oznacza to, że obowiązek ustalenia procedury zgłoszeń wewnętrznych i zewnętrznych zostanie nałożony 1,5 miesiąca przed wejściem w życie przepisów umożliwiających dokonywanie zgłoszeń oraz dających sygnaliście ochronę. Czyli – procedury muszą być gotowe po 2 tygodniach od wejścia w życie ustawy, ale de facto zaczynają działać po 2 miesiącach.
Z pomniejszych zmian:
- Doprecyzowana została kwestia zgłoszeń zewnętrznych przyjmowanych przez organ publiczny, którym została Państwowa Inspekcja Pracy, w momencie, gdy zgłaszający nie może określić organu właściwego dla tego typu zgłoszenia.
- Podmioty zatrudniające od 50 do 249 osób będą mogły zlecać przyjmowanie i weryfikację zgłoszeń oraz prowadzenie działań następczych do firm zewnętrznych.
- Podmioty będą miały obowiązek przekazania informacji o procedurach zgłoszeń kandydatowi do pracy wraz z rozpoczęciem rekrutacji.
Kiedy ustawa?
Projekt ustawy ma być rozpatrywany przez Komisję Prawniczą w trybie pilnym, a przynajmniej o taki wystąpiło Ministerstwo Rodziny i Polityki Społecznej, ale… z drugiej strony resort nie udziela odpowiedzi na kolejne interpelacje poselskie w tej sprawie. Biorąc pod uwagę jednak skargę skierowaną wobec Polski do TSUE, ustawodawca zapewnia, że przepisy zostaną uchwalone szybko. Kluczowe w tym momencie wydaje się być, kiedy ustawa trafi do sejmu oraz jaki będzie jej odbiór przez parlamentarzystów.
Wnioski
Jeśli zmiana vacaio legis zostanie utrzymana w takiej formie, jak obecnie, oznacza to, że organizacje będą miały bardzo mało czasu na dostosowanie się do nowych przepisów. Ustanowienie procedur i stworzenie kanałów komunikacji, które naszym zdaniem są jednym z najważniejszych elementów z punktu widzenia efektywnego działania whistleblowingu w firmie, to najbardziej czasochłonna część procesu implementacji przepisów ustawy. Jeśli firma nie posiada odpowiednich zasobów kadrowych, czyli osób z doświadczeniem i kompetencjami do wprowadzenie tego rodzaju zmian, to samo poznanie założeń ustawy i zaprojektowanie procesu whistleblowingowego może zając nawet 2 tygodnie. Oczywiście, są firmy i kancelarie specjalizujące się w takich sprawach, np. partnerzy whiblo, ale takie działania na ostatnią chwilę i pod presją czasu, może spowodować niepotrzebny chaos i stres. Nasza rekomendacja zostaje bez zmian – działania należy zacząć jak najszybciej!
