Dość nieoczekiwanie 20 grudnia Ministerstwo Rodziny opublikowało nowy projekt ustawy o ochronie osób zgłaszających naruszenia prawa, czyli tzw. ustawy o ochronie sygnalistów. Przypominamy, że na mocy Dyrektywy UE o tej tematyce, przepisy te powinny zostać wdrożone do 17 grudnia, ale 2021 r., więc ponad rok temu. W poniższym tekście pokusiliśmy się o małe podsumowanie zmian z najnowszej odsłony krajowej ustawy.
Trzy istotne zmiany w ustawie
Najważniejsze zmiany w nowym projekcie dotyczą zgłoszeń zewnętrznych. Przede wszystkim z ustawy usunięta została osoba Rzecznika Praw Obywatelskich jako organu właściwego do przyjmowania informacji na temat części naruszeń objętych zakresem Dyrektywy oraz do podejmowania działań następczych. W nowej wersji wskazana została zamiast tego Państwowa Inspekcja Pracy „w przypadku, w którym zgłaszający nie może określić organu publicznego właściwego do przyjęcia zgłoszenia”. W przypadku, gdy zgłoszenia zewnętrzne stanowią podejrzenie popełnienia przestępstwa, powinny być kierowane do organów ścigania, czyli policji i prokuratury.
Druga nowość dotyczy możliwości przyznania zaświadczeniu o statusie sygnalisty osobom dokonującym zewnętrznych zgłoszeń, co – jak można zrozumieć – ma za zadanie chronić je przed działaniami odwetowymi, zwolnieniem czy dyskryminacją.
Trzecia naszym zdaniem ważna zmiana dotyczy sankcji karnych za zgłoszenia nieprawdziwe, które zostały obniżone z maksymalnie 3 lat do 2 lat pozbawienia wolności.
Czy zaprezentowane zmiany są słuszne?
W środowiskach prawniczych wątpliwości budzi usunięcie RPO, który wydawał się być właściwym w przypadku spraw związanych z pracownikami ze względu na specyfikę prawną tego organu. Zobaczymy w praktyce, jak nowe założenia będą funkcjonowały i czy wyznaczony organ należycie zadba o ochronę sygnalistów. Wiele wskazuje też na to, że nowy projekt ustawy miałby być tym ostatecznym i wejść w życie nawet w pierwszej połowie 2023 roku. Wyrażamy nadzieję, że tak się stanie.
