Blog

Ujawnienie danych sygnalistki – analiza przypadku

13.12.2024

Jak podaje serwis rmf24.pl, minister nauki Dariusz Wieczorek ujawnił dane sygnalistki, która zgłosiła nieprawidłowości na Uniwersytecie Szczecińskim. Sygnalistka, będąca przewodniczącą związku zawodowego, poinformowała bezpośrednio ministra o problemach na uczelni, prosząc go o anonimowość. Minister przekazał jej dane rektorowi uczelni. Publiczne ujawnienie informacji wywołało falę krytyki.

Ustawa o ochronie sygnalistów z dnia 14 czerwca 2024 r. jasno określa zasady ochrony osób zgłaszających nieprawidłowości i naruszenia prawa. Zgodnie z przepisami, tożsamość sygnalistów musi być chroniona, a ujawnianie ich danych bez zgody jest niezgodne z prawem.  Działania ministra stawiają pod znakiem zapytania przestrzeganie standardów ochrony sygnalistów w instytucjach publicznych.

Podkreślamy – opieramy analizę wyłącznie na informacji prasowej, nie znając szczegółów sprawy, dlatego wnioski prosimy traktować ogólnie, nie w odniesieniu do tego konkretnego przypadku.

Anonimowość sygnalistów

Ustawa o ochronie sygnalistów jednoznacznie nakłada obowiązek ochrony tożsamości osoby zgłaszającej nieprawidłowości. W artykule 3 ust. 15 określono, że zgłoszenie powinno być poufne.

Ujawnienie danych naraziło sygnalistkę na działania odwetowe ze strony uczelni. Przepis art. 2 ust. 2 ustawy wyraźnie zabrania takich działań, definiując je jako bezpośrednie lub pośrednie działania mogące zaszkodzić sygnaliście.

Minister tłumaczy, że w chwili zgłoszenia przepisy ustawy o ochronie sygnalistów jeszcze nie weszły w życie. Formalnie prawdopodobnie ma rację, pozostają do rozważenia i oceny kwestie etyczne.

Obowiązki instytucji publicznych w kontekście ochrony sygnalistów

Instytucje publiczne i ich przedstawiciele  powinny cieszyć się szczególnym zaufaniem obywateli. Mają one obowiązek przestrzegać art. 7 ustawy, który nakłada na podmioty publiczne obowiązek zachowania poufności i wdrożenia procedur umożliwiających zgłaszanie naruszeń w sposób bezpieczny.

Wydaje się, że nawet jeśli przepisy formalnie nie weszły w życie, to unijna dyrektywa o ochronie osób zgłaszających naruszenia ma zastosowanie od dnia 16 grudnia 2019 r. Wiele wskazuje na to, że w opisywanym przypadku minister powinien zachować dane sygnalistki w tajemnicy. Przekazanie ich rektorowi narusza prawa sygnalistki, ale również podważa zaufanie do całego systemu ochrony.

Czy sygnalistka postąpiła zgodnie z przepisami?

Sygnalistka, zgłaszając nieprawidłowości bezpośrednio do ministra:

  • Nie postąpiła zgodnie z procedurą, jeśli brak było próby zgłoszenia wewnętrznego lub do odpowiedniego organu publicznego.
  • Mogła jednak działać w dobrej wierze, zwłaszcza jeśli uznała, że inne kanały są niewystarczające, nieskuteczne lub mogłyby narazić ją na działania odwetowe.

Ustawa przewiduje ochronę sygnalistów, którzy działają w dobrej wierze, nawet jeśli nie dopełnili wszystkich formalnych wymogów, pod warunkiem że zgłoszenie dotyczyło istotnych naruszeń prawa.

Jak postępować w podobnym przypadku?

Aby sygnalistka miała pełną ochronę prawną:

  • Powinna zgłaszać naruszenia przez właściwe kanały wewnętrzne, jeśli takie istnieją w organizacji.
  • W przypadku braku wewnętrznej procedury lub ryzyka nieskuteczności, powinna skorzystać z kanału zewnętrznego, np. zgłaszając sprawę do Rzecznika Praw Obywatelskich lub odpowiedniego organu nadzorczego.

 

Co robić w przypadku ujawnienia danych sygnalisty?

Zgodnie z art. 15 ustawy, sygnalista może złożyć skargę do Rzecznika Praw Obywatelskich lub właściwego organu publicznego. Rzecznik ma obowiązek przeprowadzenia postępowania wyjaśniającego oraz podjęcia działań w celu ochrony sygnalisty.

Sygnalista może także zgłosić sprawę do Prezesa Urzędu Ochrony Danych Osobowych, jeżeli naruszenie dotyczy przepisów RODO. Ujawnienie danych bez zgody sygnalisty stanowi poważne naruszenie zasad ochrony danych osobowych.

 

Jakie wnioski płyną z omawianego przypadku ujawnienia danych sygnalistki?

Opisany przypadek pokazuje potrzebę skutecznego wdrożenia systemów ochrony sygnalistów w instytucjach publicznych. Przepisy ustawy nakładają obowiązek utworzenia procedur zgłaszania naruszeń i ich ścisłego przestrzegania. Władze publiczne powinny zapewnić sygnalistom dostęp do bezpiecznych kanałów komunikacji, a także edukować swoich pracowników o ich prawach i obowiązkach.

Edukacja sygnalistów

Jeśli sygnaliści chcą być chronienie, to muszą znać swoje prawa oraz zgodne z ustawą sposoby zgłaszania naruszeń. Fachowe serwisy,  takie jak whiblo.pl, oferują profesjonalne informacje i praktyczne wskazówki dla osób zgłaszających nieprawidłowości. Wiedza ta jest niezbędna, aby uniknąć podobnych sytuacji, a w sytuacji naruszenia ochrony sygnalisty, dochodzić skutecznie swoich praw.

Ochrona sygnalisty to fundament skuteczności całego systemu. Każde ujawnienie danych sygnalisty powinno być traktowane z najwyższą powagą. Osoby odpowiedzialne za takie działania powinny zostać pociągnięte do odpowiedzialności administracyjnej, a w skrajnych przypadkach również karnej. Tylko konsekwentne egzekwowanie przepisów może zwiększyć zaufanie do systemu ochrony sygnalistów.

Chcesz wdrożyć system ochrony sygnalistów w swojej organizacji? Wykorzystaj zaawansowane możliwości platformy whiblo.

Poznaj ofertę lub zarezerwuj bezpłatną konsultację.

Pełny tekst informacji opisującej przypadek ujawnienia danych sygnalistki znajdziesz na rmf24.pl

Skontaktuj się z nami jeszcze dziś,
aby dowiedzieć się więcej.

Z przyjemnością opowiemy Ci o naszym produkcie i jego zaletach!